Güvenliğe Giriş: Genel Bilgiler
Güvenlik Nedir?
Güvenlik, başkalarının neden olduğu potansiyel zarara veya diğer istenmeyen zorlayıcı değişikliklerden korunmak ve bunlara karşı dirençli olabilmeyi ifade eder.
Diğer bir ifadeyle düşman güçlerden korunma anlamına geldiği gibi herhangi bir zarara uğramama durumunu da ifade eder.
Aynı zamanda, amacı istenilen güvenlik durumunu sağlayacak eylem ve bireyler için de kullanılır. Örneğin güvenlik görevlilerine güvenlik denmesi gibi.
Güvenlik ve emniyet arasındaki fark nedir?
“Emniyet" çoğunlukla kişisel bir zarar veya tehlikeden arınmış olma duygusuyla ilgilidir. Güvenlik, bireyin dışındaki çaba ve önlemleri tanımlarken, emniyet içsel bir duyguya daha yakındır.
Güvenlik Odağı ya da Güvenlik Referansı
İngilizce'de security referent denilen kavram güvenlik durumu tanımının kimi referans aldığı yahut odağında kim olduğunu ifade eder. Örneğin bir hırsızlıktan korunmak için kurulan bir okul alarm sistemini düşünelim. Bu durumda, güvenlik odağı okuldaki taşınabilir ve madden değerli olan her şeyi kapsayabilir. Ya da hukuk ile garanti altına alınan haklar, güçsüz veya az sayıda olan azınlıkları odağına almıştır diyebiliriz.
Burada güvenlik odağı kelimesini seçmekte ve bununla devam etmekte karar kılıyorum.
Güvenlik odağı bir güvenlik sisteminden hem fayda sağlayan hem de onun kurbanı olan olabilir.
Güvenlik Bağlamı
Güvenlik odağının çevresiyle ilişkisini tanımlayan kavramdır. Aynı çevre farklı odaklar için farklı güvenlik durumlarını ifade edecektir. Örneğin sosyal bir durumu ele aldığımızda kimileri için güvenli olabilecek süreçler, bir çokları için zararlı olabilir. Buradaki denge mekanizmasını elbette hukuk sağlayacaktır.
Güvenliğin İşlevleri
- Zorlayıcı Güvenlik Sistemleri: Kendi gücünü çevresi üzerinde değişikliğe sebebiyet verdirtebilmek olarak tanımlayabiliriz. Aktif bir savunma ve önleme amacı gözetilir. Silahlı bir polis memurunun olduğu ortamda suç işlemeye meğilli insanların bundan kaçınacağı durumu örnek olarak verebiliriz.
- Koruyucu Güvenlik Sistemleri: Olası tehdit aktörünü eyleminden vazgeçirmeye yönelik sistemlerdir. Burada yalnızca savunma maksadı gözetilir diyebiliriz. Bu tarlaya çekilen bir çit olabileceği gibi, kapıdaki kilit veya bilgisayarlarımızdaki casus-koruma yazılımı da olabilir.
- Uyarı Sistemleri: Kamuoyunda alarm sistemleri olarak bilinen ve tehdit unsurlarını algılama ve güvenlik odaklarını uyarma işlevine sahip olan sistemlerdir.
Güvenlik Bağlamları
Güvenliğin bir endişe unsuru sayıldığı ana güvenlik bağlamları olarak şunları sayabiliriz.
- IT Dünyası: İletişim, bilgi, bilgisayar güvenliği vb.
- Fiziksel Dünya: Alt yapı, çevre, gıda, şirket ve ev güvenliği ...
- Politik Sistem: Ulusal, uluslararası ve insanlığa dair güvenlik.
- Parasal Sistem: Sosyal ve finansal güvenlik ....
Güvenlik Türleri
Güvenlik kelimesi geniş bir anlam ifade eder. Bir çok alt kategoriye ayırmak mümkündür. Güvenlik türlerinin bazılarından örnekler verelim.
Bilgi Güvenliği
Bilginin izinsiz kullanılması, dağıtılması, yok edilmesi ya da kamuya açık hale getirilmesi gibi istenmeyen durumları engellemek amacı taşır. Ülkemizde, bilgi güvenliği standardı olarak uluslararası standartların Türkçesi yürürlüktedir. Bilgi Güvenliği Türk Standardı: TS EN ISO/IEC 27001:2017
Ayrıca belge güvenliğinden bahsetmemiz gerekirse, Milli Savunma Bakanlığı Savunma Sanayii Güvenliği Yönergesi ile bilgi ve belgeler “ÇOK GİZLİ”, “GİZLİ”, “ÖZEL”, ve “HİZMETE ÖZEL” olmak üzere 4’lü sınıflandırmaya tabi tutulur.
Bilgi güvenliği bir güvenlik kategorisi olup içerisinde şu güvenlikleri barındırabilmektedir.
- İnternet güvenliği
- Bilgisayar güvenliği
- Mobil güvenlik
- Ağ güvenliği
- Belge güvenliği
Bilişim Güvenliği
Elektronik aygıt ve yazılımlarıon kullanımından doğabilecek riskleri ve tehlikeleri inceleyen bilişim teknolojisi dalıdır. Örneğin, kamu kurumlarında tescilli yazılım kullanımının azaltılması, açık kaynak yazılımlara yönelinmesi bu bağlamda anlaşılmalıdır. Ülkemizde Tübitak bünyesinde kurulan Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE) bu konuda çalışmaktadır.
UEKAE misyonunu şöyle tanımlamaktadır: "Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü ülkemizdeki stratejik kamu kurumlarının ihtiyaç duyduğu bilgi güvenliği ve elektronik sistem projelerini geliştirirken aynı zamanda Türkiye’nin bilgi güvenliği birikimine önemli katkılar sağlayan bir Ar-Ge kuruluşudur."
Gıda Güvenliği
Beslenme ve gıda tüketiminden kaynaklı hastalıkları engellemek amacıyla gıdaların işlenmesi ve depolanması hususunda izlenen güvenlik önlemleri dizisidir.
Ayrıca bir başka anlamı da uluslararası ilişkilere konu olan ve açlık kıtlık gibi durumların önlenmesi amacını taşıyan güvenlik türüdür.
Fiziki Güvenlik
Bu rehberin asıl odaklanacağı başlık olan fiziksel güvenlik kavramıdır. Saldırgan veya sabotajcının bir eve, iş yerine veya bir tesise vereceği zararları önlemek amacı taşır. Detaylı şekilde fiziksel güvenlikten bahsedeceğiz.