Yangın Tehlikesi: Yangın Nasıl Oluşur? ve Nasıl Önlenir?
Bir doğal afet olan yangın tehlikesini ele aldığımız bu yazıda ayrıca Yangın Nasıl Oluşur? sorusuna cevap vermeye çalışacağız.
Bildiğiniz üzere yangın, maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan yanma reaksiyonlarının neden olduğu doğal afettir. Yaygın kanının aksine yangın güvenliği, yangının söndürülmesi değildir.
Bir doğal afet olan yangınlar ve yangın güvenliği üzerine hazırladığımız bu yazıda yangın alarmı ve etkileri ile başlayalım. Ardından ise Yangın nasıl oluşur? onu inceleyelim.
Yangın Güvenliği Nedir?
Yaygın kanının aksine yangın güvenliği, yangının söndürülmesi değildir. Yangın güvenliği, öncelikle yangının çıkma olasılığını en aza indirmeyi hedefler. Ardından yangını, ilgili yangın havzasında kontrol altına almayı ve insanların en kısa sürede güvenli tahliyesini amaçlar.
Ayrıca, binaların iyi bir yangın performansına sahip olması ve yangın sonucu ortaya çıkan fiziksel etkilerin insan sağlığını en az etkileyecek şekilde ortamı terk etmesini sağlamak da yangın güvenliği kapsamında değerlendirilmelidir.
Yangın güvenliği nedir sorusuna cevap verdikten sonra şimdi yangının aşamalarını inceleyelim.
Yangın Nasıl Oluşur?
Yangın alarmı konusuna geçmeden önce yangının aşamaları önemle tetkik edilmesi gereken bir konudur. Bu kısımda Yangın Nasıl Oluşur? sorusuna cevap vereceğiz.
1) Yangının Başlangıç Safhası
Yangın, yanıcı maddelerin ilk tutuştukları anda küçük ve sınırlıdırlar. Yangının başlangıç safhası olarak da bilinen bu aşamada, alevler henüz büyümemiştir. Bu aşama genel olarak yavaş büyüyen ve için için yanan bir süreçtir. Isı ve orta düzeyde duman üretir.Ortama bağlı olarak bir kaç dakika ile bir kaç saat arasında değişen bir zaman içerisinde bir sonraki aşamaya geçer.
Yangın kaynağındaki alevler büyüdükçe ve ortam sıcaklığı arttıkça yangın, gelişme safhasına doğru ilerler
Yangın sonrası oluşan maddi hasar, yangının başlangıç safhasında yapılan müdahaleye göre belirlenecektir. Yangın alarm sistemi, tehlikenin bu aşamaya geçmesini önlemek üzere tasarlanmıştır. Dolayısıyla en az mal ve can kaybını önlemenin yoludur.
2) Yangının Gelişim Safhası
Yangının başlangıç safhasında müdahale edilmeyen ya da müdahalenin yetersiz kaldığı durumda yangın gelişim evresine girer.Ortamdaki yanıcı maddenin fazla miktarda olması yangının gelişmesine neden olur. Yangının meydana geldiği hacmin büyüklüğü, geniş mekanlar ve ısının yayılması yangının gelişimine neden olmaktadır. Küçük alanlarda ise ışıma ile ısı, mekanın duvar ve tavanlarından tekrar yangına katılarak yangının hızla gelişimine neden olmaktadır.
Yangının Yayılımını Etkileyen Faktörler
1. Ortamdaki yanabilir malzemeler arasındaki mesafe,
2. Ortamdaki yanabilir malzemelerin kütle ve yüzey alanının dağılımı,
3. Tutuşma kaynağının yeri ve büyüklüğü,
4. Ortam sınırları içerisindeki açıklıkların yeri ve büyüklüğü,
5. Ortamın geometrisidir.
3) Yangının Büyüme Aşaması
Yangının gelişme aşamasından büyüme aşamasına geçişidir.Erken tespit edilmemiş ve müdahale edilmemiş yangınlar yeterli ısıyı ürettikten sonra ilk başlangıç durumundaki halinden çıkarak çok ciddi tehlikeler yaratabilecek bir aşamaya evrilir. Bu aşamada alevler bütün mekanı saracaktır.
Alevler hızlı bir şekilde tavana yükselecek ve tavan sıcaklığını 1000 Santigrat dereceye kadar yükseltebilecektir. durumda (flashover) meydana gelir. Bu, yangının kendi kendine sıcaklığını artırmasına neden olmaktadır.
4) Yangının Sönme Aşaması
Eğer binanın yangın prosedürlerine uygun şekilde tasarlanmış, yalıtılmış ve yasal gerekliliklere sahipse, yangın etraftaki her şeyi küle çevirdikten sonra son bulacaktır. Eğer tavan veya duvarlar yangına dayanıksız ise ve de yangın gerekli zaman içerisinde ihbar edilmemişse, bir başka ortama sıçrayacak ve tüm süreç baştan başlayacaktır.
Yangın Nasıl Önlenir?
Yangının nasıl oluşur sorusuna yanıt verdikten sonra şimdi de Yangın Nasıl Önlenir? sorusuna cevaplar arayalım. Yangının çıktığı andan itibaren başlayan, yangının algılanması, ve yangının gelişimine engel olunup, insanların güvenli bir şekilde tahliyesi ve yangının söndürülmesine kadar ki süreçte alınacak önlemleri kapsar. Bu önlem 4 ana başlıkta toplanabilir:
- Yangın algılama ve uyarı sistemleri
- Duman kontrol sistemleri
- Yangın engelleme ve söndürme elemanları
- İtfaiye yaklaşım ve erişimidir.
Yangın Alarm Sistemleri
Yangın tehlikesinde en önemli aşama başlangıç aşamasıdır.
Bunun sebeplerini Yangın Nasıl Oluşur? başlığında ele aldık. Bu aşamada yapılacak müdahale en az hasara sebep olacaktır. Bununla birlikte, yangın alarm sistemleri en etkili yöntemdir diyebiliriz. Yangın alarmı sistemleri genel olarak iki kategoride incelenebilir.
- Klasik Yangın Alarm Sistemleri: Sistemde yangın olan ya da yangına sebep olabilecek gaz veya duman çıkışını algılayan detektörün işaret ettiği bölge alarm paneli üzerinde görüntülenir. Bina katlar şeklinde ayrıldıysa, sadece ihbarın geldiği katın bölgesi genellikle panel üzerindeki ledlerle gösterilir.
- Adresli Yangın Alarm Sistemleri: Klasik yangın alarm sistemlerine göre daha gelişmiş olan sistemde, genellikle LCD ekran üzerinde bölge adresi ve sinyal gönderen detektör tipi görüntülenir. Klasik sisteme göre daha kesin şekilde ilk müdahale yapılması sağlanır.
Yangın alarm sistemleri şu elemanlardan oluşmaktadır.
1) Yangın Alarm Paneli
Yangın alarm panelleri, aynen hırsız alarm sistemlerinde kullanılan ve tüm cihaz bağlantılarını üzerinde toplayan alarm kontrol panelleri gibi çalışmaktadır. Bütünleşik alarm sistemlerinde hırsız alarm kontrol paneli, aynı zamanda yangın alarm kontrol paneli olarak da görev yapar. Bu durumda hırsız alarm sistemi cihazları gibi, tüm yangın alarm sistemi cihazları da kablolu ya da kablosuz şekilde alarm kontrol paneline bağlanmak ve gerekli durumlarda sinyal göndermek zorundadır.
2) Yangın Alarm Dedektörleri
Yangın alarm paneline bağlanan çeşitli sayıda alarm sensor ve dedektorleri vardır. Bunlar
- Isı dedektörleri
- Duman dedektörleri
- Gaz dedektörleri'dir
Ülkemizin yangın alarm sistemleri bağlamında en önemli üreticisi Mavili Elektronik Yangın Sistemleri'dir. 1987 yılında kurulan yangın ve gaz algılama sistemleri üreticisi bu firma, bugün bir çok ülkede temsilciliği bulunan bir üretici konumundadır. Özellikle MaxLogic ve MaviGard ürünleriyle bilinmektedirler. Benim yaşadığım İzmir bölgesinde ise Filiz Güvenlik Sistemleri Mavili Yangın İzmir Bayi'si olarak hizmet vermektedir.